Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego zaprasza na wystawę czasową „Wiater w oczy”, indywidualny pokaz prac Tomasza Wiatera, rysownika satyrycznego i rzeźbiarza znanego szerszej publiczności z ostrych rysunkowych komentarzy publikowanych na łamach tygodnika „NIE” i na autorskiej stronie internetowej. Na wystawę składają się oryginalne obiekty wybrane z kolekcji autora oraz ze zbiorów muzeum – rysunki i przygotowane specjalnie na potrzeby ekspozycji i po raz pierwszy prezentowane formy rzeźbiarskie. W sumie pokazanych zostało około 300 prac. Ekspozycja potrwa do 1 września.
Satyra według niepokornego Tomasza
Wystawa „Wiater w oczy” to przegląd twórczości Tomasza Wiatera, zdobywcy I nagrody w konkursie „Cztery Pory Karykatury. Rysunki Roku 2017/2018”. Tomasz Wiater, rysownik i rzeźbiarz w jednej osobie, to artysta znany obecnie z rysunków publikowanych na łamach tygodnika „NIE”. Swoją przygodę z satyrą rysunkową rozpoczął w latach 80. ubiegłego wieku i z powodzeniem kontynuuje ją do dziś.
Sztuka Wiatera jest jednym z tych rodzajów działań artystycznych, które w sposób krytyczny i odważny komentują aktualną rzeczywistość. Tematy budzące w danym momencie zainteresowanie opinii publicznej stają się doskonałym źródłem inspiracji, które twórca chętnie wykorzystuje, mierząc w nie ostrzem bezkompromisowej satyry. W karykaturalnie ukazanych postaciach, zjawiskach i wydarzeniach uwidacznia się krytyczna postawa autora wobec otaczających go realiów. Aktualność tematów, prosta i zarazem czytelna forma rysunków, na którą składa się obraz ściśle powiązany z tekstem, a także subiektywna ocena zjawisk pozwalają uznać twórczość Wiatera za specyficzny rodzaj satyryczno-rysunkowej publicystyki.
Satyryczny komizm w wydaniu artysty jest niewątpliwie prowokacyjny i atakujący, zdarza się również, że niekiedy może zostać uznany za obraźliwy. Nic w tym dziwnego! Bowiem moc przekazu, zawarta w rysunkach opatrzonych często dosadnymi komentarzami zbliża jego twórczość do satyry reprezentowanej przez francuski tygodnik „Charlie Hebdo” słynący z publikowania dość mocnych, nierzadko wulgarnych karykatur oraz żartów rysunkowych na temat chrześcijaństwa, judaizmu i islamu. Swymi bezkompromisowymi pracami Wiater nie tylko daje wyraz własnym ocenom, lecz także otwiera i prowokuje dyskusję na temat wolności działań twórczych. O wielu zjawiskach potrafi opowiadać w sposób komiczny, choć czasami ów komizm może zostać uznany za obrazoburczy. Artysta kategorycznie zrywa z powszechnie panoszącą się tabuizacją. Nie boi się konfrontacji i niejednokrotnie sięga po tematy niewygodne oraz wypierane z dyskursu publicznego, co niewątpliwie może budzić kontrowersje.
Śledząc twórczość rysunkową Tomasza Wiatera, nietrudno dostrzec, które tematy są najbliższe jego sercu i wrażliwości. Bohaterami swoich rysunków czyni głównie przedstawicieli kleru, postaci biblijne, ludzi z kręgu władzy, polityków oraz osoby dotknięte rozmaitymi nałogami. Zapoznając się z pracami rysownika, trzeba mieć świadomość, że satyra jaką się posługuje jest dosadna i nastawiona na bezkompromisowe rozwiązania. Warto także pamiętać, że zarówno sama satyra, jak i będące jej naoczną formą rysunki, jako uprzywilejowane do krytyki media, prezentują świat poprzez komiczne wyolbrzymienie i nie proponują żadnych pozytywnych rozwiązań.
„Wiater w oczy” to wystawa rysunków satyrycznych, z których słynie Tomasz Wiater. Poza tą kluczową dla artysty formą twórczości na ekspozycji będzie można zobaczyć po raz pierwszy rzeźby satyryczne i instalacje, które zostały wykonane specjalnie na tę okoliczność. Warto podkreślić, że niniejsza ekspozycja to paradoksalnie efekt kompromisu, który został wypracowany pomiędzy artystą a Muzeum, „wolnomyślicielem” a instytucją publiczną. Kompromis ten polegał na wyborze, a w niektórych przypadkach również na odrzuceniu obiektów pierwotnie przeznaczonych na wystawę. Ów wybór podyktowany był obecnie panującymi nastrojami społecznymi, jakie coraz częściej uwidaczniają się w podejściu do twórczości artystów, którzy w sposób jawny i swobodny sięgają po symbole i zjawiska zarezerwowane wyłącznie dla tak zwanej sfery sacrum. Nie jest to sytuacja komfortowa. Chyba nawet nie powinna się wydarzyć. A jednak pewne tematy zostały celowo ograniczone lub pominięte. Wyrażając jednak nadzieję, że pomimo dopuszczenia w niektórych przypadkach do głosu autocenzury, wystawa Wiatera nie utraciła ostrości wyrazu i nadal prezentuje prawdziwy obraz twórczości tego niepokornego rysownika.
Piotr Kułak
Tomasz Wiater – rzeźbiarz, rysownik. Urodził się w 1969 roku w Makowie Podhalańskim. Ukończył Liceum Plastyczne im. Antoniego Kenara w Zakopanem. W latach 1990-1995 studiował na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie. W 1995 roku otrzymał dyplom w pracowni prof. Adama Myjaka. W latach 1997-1998 odbył staż artystyczny w École Nationale Supérieure des Beaux-Arts w Paryżu. Stypendysta Rządu Francuskiego (1997-98), Ministra Kultury i Sztuki (1997) oraz Fundacji im. Stefana Batorego. Laureat nagrody w dziedzinie rzeźby Akademii Francuskiej i Instytutu Francuskiego w 1996 roku. W latach 1999-2003 pracownik Wydziału Rzeźby ASP w Warszawie. Debiutował jako rysownik w latach 80. w wydawnictwach niezależnych. Od 1992 roku związany jest z tygodnikiem „NIE”. Od 2011 roku prowadzi autorską stronę internetową „Wiater w oczy”. Autor książek „Habemus pamparampampam”, „Siwy Dym!”, „Duda plus”. Członek Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury i Związku Polskich Artystów Plastyków.
Swoje rysunki satyryczne prezentował na wystawach indywidualnych w kraju, m.in.: Klub Kultury Kazimierz z okazji „Dni Świeckości”, Kraków (2012); Areszt Śledczy Olszynka Grochowska w proteście przeciwko więzieniu Piotra Ikonowicza, Warszawa (2013); Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego „Wiater w oczy”, Warszawa (2019). Kilkakrotnie brał udział w Nocy Muzeów, udostępniając zwiedzającym swoją pracownię na warszawskim Grochowie. Brał udział w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in.: Satyrykon, Legnica (1996); Satyrykon, Legnica (2012); X Biennale Internationale du dessin d’humour de Jonzac, Francja (2012); A to polska właśnie, Warszawa (2014); Satyrykon, Legnica (2015); 12. Spotkania z Satyrą i Karykaturą „Morka 2015”, Ustronie Morskie (2015); Polityka w karykaturze. Prawdziwa cnota krytyk się nie boi, Warszawa (2015); 11. plener satyryczny „Smaki w przeszłości”, Biskupin (2015); Satyrykon, Legnica (2016); Cztery Pory Karykatury. Rysunki Roku 2015, Warszawa (MK, 2016); Cztery Pory Karykatury. Rysunki Roku 2016, Warszawa (MK, 2017); Sól w oku satyry, Wieliczka (2018), Satyrykon, Legnica (2018); Cztery Pory Karykatury. Rysunki Roku 2017/2018, Warszawa (MK, 2018); I Ogólnopolski Konkurs na Rysunek Prasowy im. Aleksandra Wołosa, Olsztyn (2019); Satyrykon, Legnica (2019).
Jest laureatem nagród i wyróżnień, m.in.: nagroda specjalna – Festiwal Satyry Europejskiej, Warszawa (2015); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Zima, Warszawa (MK, 2015); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Wiosna, Warszawa (MK, 2015); II nagroda – Cztery Pory Karykatury: Zima (MK, 2015); III nagroda – Cztery Pory Karykatury: Zima (MK, 2016); III nagroda – Cztery Pory Karykatury: Wiosna (MK, 2016); I nagroda – Cztery Pory Karykatury: Lato, Warszawa (MK, 2016); II nagroda – Cztery Pory Karykatury: Jesień (MK, 2016); nagroda legnickich dziennikarzy im. Andrzeja Waligórskiego – Satyrykon, Legnica (2016); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Wiosna (MK, 2017); I nagroda – Cztery Pory Karykatury: Lato (MK, 2017); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Lato (MK, 2017); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Jesień, Warszawa (MK, 2017); I nagroda – Cztery Pory Karykatury: Zima 2017/2018, Warszawa (MK, 2018); wyróżnienie – Cztery Pory Karykatury: Zima 2017/2018, Warszawa (MK, 2018); I nagroda i „Rogaty Ołówek” – Cztery Pory Karykatury. Rysunki Roku 2017/2018, Warszawa (MK, 2018); nagroda honorowa – I Ogólnopolski Konkurs na Rysunek Prasowy im. Aleksandra Wołosa, Olsztyn (2019).